Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng KTXH của 53 dân tộc thiểu số từ ngày 1/7

Kết quả của cuộc điều tra là căn cứ quan trọng để xây dựng chính sách phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2030. 

Điều tra có ý nghĩa quan trọng với công tác dân tộc

Theo ông Nguyễn Trung Tiến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, điều tra 53 DTTS năm 2024 có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm thu thập thông tin về dân số, nhà ở, hôn nhân, y tế, giáo dục, điều kiện sống... để biên soạn các chỉ tiêu thống kê thuộc Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và Hệ thống chỉ tiêu thống kê về công tác dân tộc phục vụ xây dựng và hoạch định chính sách phát triển KTXH cho các vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2026-2030; làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về dân tộc thiểu số tại Việt Nam.

Cuộc Điều tra thực hiện thu thập thông tin tại địa bàn từ ngày 1/7 đến 15/8/2024 tại 54 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gồm 51 tỉnh có xã thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 và 3 tỉnh, thành phố có các xã/phường/thị trấn có nhiều người dân tộc thiểu số sinh sống là TPHCM, Long An và Hà Tĩnh).

Điều tra sử dụng phương pháp thu thập thông tin trực tiếp. Các điều tra viên sẽ đến từng hộ để thu thập các thông tin về: Nhân khẩu học của dân số; giáo dục; di cư; hôn nhân; sử dụng bảo hiểm y tế; việc làm; lịch sử sinh và tình hình sử dụng biện pháp tránh thai của nữ từ 10-49 tuổi và các thông tin về người chết; nhà ở và điều kiện sinh hoạt; đất ở, đất sản xuất; một số loại gia súc chủ yếu; tình hình tiếp cận dịch vụ công cộng của hộ.

Bên cạnh đó, nội dung điều tra đối với UBND xã gồm các thông tin về: Đặc điểm của xã; sử dụng điện, đường, giao thông; trường học và trình độ giáo viên; nhà văn hóa; y tế và vệ sinh môi trường; chợ và cụm/khu công nghiệp; trình độ của cán bộ, công chức cấp xã; tôn giáo, tín ngưỡng; mức độ phủ sóng điện thoại và internet.

Tiêu chí xác định địa bàn điều tra 53 DTTS năm 2024 đã thay đổi so với trước đây. Theo đó, địa bàn điều tra được quy định là địa bàn có số lượng người dân tộc thiểu số đang sinh sống chiếm từ 15% trở lên so với tổng số dân của địa bàn, thay vì 30% như các cuộc điều tra trước. 

Kết quả của cuộc điều tra là căn cứ quan trọng để xây dựng chính sách phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2030.

Công tác chuẩn bị cho Điều tra được thực hiện bài bản

Nhằm thực hiện thành công Điều tra 53 DTTS năm 2024, từ đầu năm 2023, Tổng cục Thống kê đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Dân tộc trong công tác chuẩn bị, từ xác định nội dung điều tra, thiết kế mẫu phiếu điều tra và mẫu tổng hợp kết quả điều tra, xây dựng các tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ, rà soát và cập nhật địa bàn điều tra, chuẩn bị cho công tác tuyên truyền, kiểm tra, giám sát… 

Đặc biệt, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong cuộc Điều tra, Tổng cục Thống kê đã và đang tích cực xây dựng và hoàn thiện các chương trình phần mềm ứng dụng (gồm: Chương trình thu thập thông tin, Chương trình khai thác, công bố kết quả; Chương trình xây dựng cơ sở dữ liệu dân tộc thiểu số), giúp tăng cường quản lý điều tra, rút ngắn thời gian tổng hợp, rà soát số liệu với độ chính xác cao hơn để có thể công bố kết quả điều tra sớm nhất trong năm 2025.

Đây là cuộc điều tra về thực trạng kKTXH của các dân tộc thiểu số nên địa bàn điều tra chủ yếu nằm ở khu vực vùng sâu, vùng xa, dân cư phân tán, rất khó khăn cho tổ chức điều tra thống kê, từ công tác tiếp cận địa bàn, lập bảng kê hộ dân tộc thiểu số đến khâu thu thập thông tin và tổ chức giám sát điều tra. 

Thời gian thu thập thông tin kéo dài trong 45 ngày, do đó công tác tập huấn, tuyển chọn điều tra viên được các địa phương thực hiện kỹ lưỡng.

Đầu tháng 5/2024, Tổng cục Thống kê tổ chức Hội nghị tập huấn nghiệp vụ cho lực lượng chủ chốt tham gia thực hiện cuộc điều tra, những bài tập tình huống cụ thể, những trường hợp đặc biệt cần lưu ý đã được các giảng viên đưa ra làm ví dụ minh họa và thống nhất xử lý tại 54 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Sau hội nghị tập huấn cấp Trung ương, Cục Thống kê các tỉnh, thành phố tổ chức hội nghị tập huấn nghiệp vụ cấp tỉnh, cấp huyện cho các điều tra viên, giám sát viên để có các kỹ năng tốt nhất trong thực hiện điều tra.

Nhằm đảm bảo chất lượng cuộc điều tra, Tổng cục Thống kê rất quan tâm đến công tác kiểm tra, giám sát và tổ chức thực hiện kiểm tra, giám sát ở tất cả các khâu của cuộc điều tra ngay từ ngày đầu tiên của cuộc điều tra (1/7/2024), nhất là công tác kiểm tra, giám sát quá trình thu thập thông tin tại địa bàn. 

Việc kiểm tra, giám sát thực hiện phiếu điều tra được thực hiện kết hợp đồng thời cả hai hình thức trực tiếp tại địa bàn điều tra và trực tuyến trên hệ thống trang web điều hành để kịp thời xử lý những sai sót, lỗi phát sinh nếu có. 

Tổng cục Thống kê đã phối hợp với Ủy ban Dân tộc xây dựng kế hoạch của các đoàn giám sát Trung ương nhằm nắm bắt tình hình, chỉ đạo kịp thời đến các địa bàn điều tra.

Công tác tuyên truyền được quan tâm, chú trọng trong tổ chức thực hiện Điều tra 53 DTTS năm 2024. 

Để đồng bào DTTS hiểu rõ mục đích, ý nghĩa cuộc điều tra cũng như thực hiện tốt nghĩa vụ cung cấp chính xác, đầy đủ, kịp thời thông tin cho điều tra viên, Tổng cục Thống kê đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng tại Trung ương và địa phương.

Điều tra 53 DTTS là một trong những cuộc điều tra quan trọng của ngành Thống kê năm 2024 và nhận được sự quan tâm rất lớn của Lãnh đạo các địa phương. 

UBND các tỉnh, thành phố đã ban hành công văn chỉ đạo Ban Dân tộc, Sở Thông tin và Truyền thông và các cơ quan, ban, ngành phối hợp chặt chẽ với Cục Thống kê tỉnh thực hiện nghiêm túc Điều tra 53 DTTS năm 2024 trên địa bàn. 

Đến thời điểm này, mọi công tác chuẩn bị cho Điều tra 53 DTTS năm 2024 đã hoàn tất, sẵn sàng cho Lễ ra quân vào sáng ngày 01/7 sắp tới. 

Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Nông Thị Hà hy vọng việc áp dụng chuyển đổi số trong điều tra sẽ rút ngắn thời gian tổng hợp, rà soát số liệu để có thể công bố kết quả điều tra sớm nhất trong năm 2025. 

Kết quả của cuộc Điều tra, thu thập thông tin về thực trạng KTXH của 53 dân tộc thiểu số năm 2024 sẽ đưa ra các số liệu, chứng cứ tin cậy để giúp các cơ quan Trung ương và các địa phương vùng dân tộc thiểu số có được những đánh giá chính xác về kết quả thực hiện các chính sách dân tộc đến năm 2025 và định hướng phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2030 cũng như các giải pháp phát triển KTXH, làm cơ sở để các cấp ủy, tổ chức đảng chuẩn bị báo cáo và các văn kiện phục vụ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2025-2030.

Trong bối cảnh Việt Nam và các quốc gia trên thế giới đã cam kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) với tiêu chí "không để ai bỏ lại phía sau" thì thông tin thống kê về dân tộc thiểu số đóng vai trò quan trọng trong điều hành chính sách của các ngành, các cấp thời gian tới.