Một phần của câu trả lời có thể được tìm thấy trong các nguyên lý tâm lý học hình thái Gestalt, còn được gọi là Gestaltism. Triết lý Gestalt chỉ ra rằng tâm trí con người thiên về cảm nhận tổng thể một đối tượng theo một cái gì đó khác với các yếu tố, thành phần riêng lẻ cấu thành nên nó. Theo Kurt Koffka, một trong những nhà tâm lý học đầu tiên của Gestalt, "Toàn bộ là khác với tổng của các bộ phận".
Nhà tâm lý học đầu thế kỷ 20, Max Wertheimer, là một trong những người đầu tiên thảo luận
| 90% của tất cả các thông tin truyền đến não của chúng ta là trực quan. |
về khái niệm này sau khi ông quan sát thấy đèn nhấp nháy tại một đường sắt. Ông nhận thấy rằng nó xuất hiện một ánh sáng duy nhất đang di chuyển nhấp nháy, nhưng trong thực tế một loạt các bóng đèn được thắp sáng liên tiếp. Ý tưởng cho rằng “toàn bộ được coi là khác biệt, hoặc nhiều hơn tổng của các bộ phận cấu thành nên nó” thường được sử dụng trong thiết kế, ngay cả khi các nghệ sĩ không có ý thức về việc sử dụng nó.
Tám nguyên tắc thiết kế sau đây được bắt nguồn từ lý thuyết tâm lý học hình thái Gestalt.
MỘT LÀ, LUẬT ĐƠN GIẢN
Mọi người cảm nhận và giải thích những hình ảnh mơ hồ hoặc phức tạp ở dạng đơn giản nhất của chúng. Theo các nhà tâm lý học, khi chúng ta xác định một đối tượng, trước tiên chúng ta tìm cách phác thảo nó. Sau đó, chúng ta so sánh nó với các hình dạng và mẫu đã biết. Thậm chí không nhận ra việc chúng ta đang thực hiện các bước này, cuối cùng chúng ta kết hợp các yếu tố được xác định để nhận ra toàn bộ. Do đó, một thiết kế đơn giản và được xác định rõ ràng sẽ nhanh chóng truyền đạt thông điệp mong muốn hơn là minh họa chi tiết với các đường nét mơ hồ.
HAI LÀ, LUẬT TƯƠNG TỰ
Các đối tượng có đặc điểm tương tự được coi là có liên quan chặt chẽ hơn các đối tượng không có đặc điểm tương tự. Tâm trí của chúng ta chỉ đơn giản là “nhóm các đối tượng tương tự với nhau, bất kể chúng có gần gũi với nhau không”.
Hãy suy nghĩ về một nhóm các hình dạng bao gồm 3 hình vuông, một hình tam giác, một hình tròn, một hình lục giác và một ngôi sao. Hầu hết chúng ta sẽ gom “3 ô vuông” thành một nhóm ngoài các hình dạng khác. Hiệu ứng tương tự cũng xảy ra với một nhóm hình vuông có màu xanh dương hoặc xanh lục. Dù chúng có hình dạng giống nhau, nhưng các hình vuông đồng màu sẽ được coi là có liên quan hơn so với các hình vuông khác màu.
Trong thiết kế, các đối tượng có thể được coi là có liên quan khi chúng có đặc điểm giống nhau về màu sắc, hình dạng, kích thước, kết cấu…
BA LÀ, LUẬT TIỆM CẬN
Đây cũng là một yếu tố thiết yếu của phân cấp hình ảnh, sự gần gũi chính là cách phổ biến để nhóm các đối tượng thiết kế lại với nhau. Nói một cách đơn giản, các đối tượng ở gần nhau thường được coi là có liên quan nhiều hơn so với các vật thể ở cách xa nhau.
Trong ví dụ trên, nhóm 16 hình tròn bên trái được coi là một nhóm duy nhất, trong khi 16 hình tròn bên phải được xem như là 2 nhóm riêng biệt (mỗi nhóm 8 hình tròn). Sự khác biệt/phân chia nhóm duy nhất ở đây chính là khoảng cách.
Dựa trên nguyên tắc này, các đối tượng được đặt gần nhau, thậm chí không phải chung bất kỳ đặc điểm nào cũng được coi là một nhóm. Một thiết kế bao gồm 16 hình dạng khác nhau với màu sắc khác nhau, nhưng nếu chúng ở gần nhau so với các đối tượng khác, chúng sẽ được coi là một nhóm.
BỐN LÀ, LUẬT ĐÓNG CỬA
Nguyên tắc đóng cửa quy định rằng một phác thảo hoàn chỉnh không nhất thiết truyền tải cùng một thông điệp của một phác thảo thành phần. Ngay cả khi các bộ phận bị thiếu, tâm lý con người sẽ cố gắng kết hợp nó với một vật thể khác đã biết, miễn là nhà thiết kế cung cấp đủ thông tin để người xem có thể lấp đầy khoảng trống đó. Nếu trống quá nhiều, thiết kế sẽ xuất hiện dưới dạng các phần riêng biệt của nó.
Logo của Quỹ động vật hoang dã thế giới
Hãy xem logo của Quỹ động vật hoang dã thế giới. Những gì bạn nhìn thấy là một nhóm các hình dạng bất thường kết hợp lại để tạo thành một thiết kế dễ dàng nhận biết. Một số đường viền phía trên bị thiếu và thiết kế có phần không đầy đủ, nhưng chúng ta vẫn nhận ra hình dạng một chú gấu trúc.
NĂM LÀ, LUẬT HÌNH VẼ VÀ NỀN
Trong bất kỳ thiết kế nào, các yếu tố được coi là điểm nhấn, tiêu điểm xuất hiện ở tiền cảnh hoặc một phần của nền. Hình vẽ thường được mô tả như là tiêu điểm, trong khi nền là phần tử tô rõ thêm hình vẽ đó. Trong hầu hết các trường hợp, thiết kế có điểm nhấn hoặc có độ tương phản dứt khoát sẽ thu hút sự quan tâm, chú ý của người xem hơn thiết kế không có tiêu điểm, điểm nhấn.
Mọi người có xu hướng xem xét mối quan hệ giữa hình vẽ và nền trước khi đưa ra bất kỳ giải pháp nào khác về những gì họ thấy. Chúng ta ưu tiên phát triển về nhận thức này để có thể điều hướng xung quanh được tốt hơn. Nếu không có nó, chúng ta sẽ chăm chăm nhìn vào các vật thể và vấp ngã trên vỉa hè.
Đôi khi các nhà thiết kế sử dụng nguyên tắc này để thu hút sự chú ý của mọi người đến tác phẩm sáng tạo của họ. Xem xét bìa sách trên. Bạn có thấy hình bóng của Batman hay Penguin không? Cả hai đều ở đó. Những gì chúng ta thấy phụ thuộc vào việc chúng ta xem màu vàng hoặc màu đen, trong khi cái còn lại ở dưới mặt nền.
SÁU LÀ, LUẬT LIÊN TỤC
Theo nguyên tắc liên tục, các yếu tố được sắp xếp theo một đường thẳng hoặc đường cong thường được giả định là tiếp tục vượt quá điểm kết thúc đã được xác định. Nói cách khác, khi mắt của chúng ta bắt đầu đi theo một đường thẳng hoặc đường cong, chúng ta tin rằng đường đó sẽ tiếp tục đi theo một hướng cho đến khi nó gặp một vật thể khác.
Hãy suy nghĩ về việc bạn nhìn một con đường. Qua nhiều lần, nó sẽ mở rộng dần khoảng cách xa hơn mắt có thể nhìn thấy. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn tin rằng con đường dừng lại ở đường chân trời. Thay vào đó, nó tiếp tục chạy dọc theo một đường thẳng vượt ra ngoài những gì bạn có thể thấy.
BẢY LÀ, LUẬT ĐỐI XỨNG
Mọi người có xu hướng cảm nhận các vật thể theo hình dạng đối xứng bất cứ khi nào có thể, vì bản chất con người luôn tìm kiếm trật tự giữa sự hỗn loạn. Do đó, các nhà thiết kế nên cố gắng cung cấp sự cân bằng trong một mớ bòng bong hỗn loạn đó. Đối xứng không cần phải thực hiện theo nghĩa đen nhằm đạt hiệu quả, mà có thể tạo nên bằng cách sử dụng bảng phối màu hài hòa, hoặc bởi một nhóm các đối tượng có đặc điểm tương tự nhau ở mỗi bên của trang giấy.
Hãy xem xét nhóm 3 đôi mắt này. Trong tâm trí của chúng ta luôn cố gắng nhận ra sự đối xứng trong từng cặp mắt, chứ ít khi để ý đến 6 con mắt riêng biệt, dù chúng ở rất gần nhau.
TÁM LÀ, LUẬT ĐỒNG BỘ
Nguyên tắc đồng bộ cho rằng các đối tượng di chuyển theo cùng một hướng được coi là có liên quan nhiều hơn so với các đối tượng tương tự di chuyển theo các hướng khác nhau. Bất kể vị trí của chúng, hoặc chúng có khác nhau như thế nào, chúng ta đều nhận thấy các đối tượng di chuyển theo cùng một hướng sẽ có liên quan với nhau.
Hãy xem xét các thiết kế trên. Hầu hết chúng ta ngay lập tức kết hợp các vòng tròn có mũi tên hướng lên trên thành một nhóm có liên quan với nhau, các vòng tròn có mũi tên hướng xuống dưới thành một nhóm di chuyển theo chiều ngược lại với nhóm kia, dù chúng nằm rải rác, xen kẽ.
Từ những nguyên tắc trên có thể thấy Gestalt giúp đưa ra các phỏng đoán trong thiết kế và cách mọi người nhìn nhận các vật thể trong thế giới này. Bằng cách sử dụng những nguyên lý tâm lý, nhà thiết kế và nhà phi thiết kế có thể đưa ra quyết định trong thiết kế và cảm thụ khi xem những sản phẩm thiết kế trên trang trình chiếu PowerPoint hoặc trên đồ họa thông tin Infographic một cách tinh tế, hiệu quả./.
