Ngày 17/3, tại xã Lộc Khánh (huyện biên giới Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước) đã diễn ra Lễ hội Phá Bàu của đồng bào dân tộc Khmer. Đây là lễ hội được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Lễ hội phi vật thể cấp quốc gia năm 2019.
Lễ Phá Bàu của đồng bào dân tộc Khmer ở xã Lộc Khánh là lễ hội truyền thống. Đây là loại hình văn hóa dân gian tổng hợp, chứa đựng nhiều giá trị độc đáo riêng, nội dung phong phú và đa dạng của người Khmer ở Lộc Khánh nói riêng và tỉnh Bình Phước nói chung.
Dưới bàu nước, đàn ông, phụ nữ và trẻ em nhanh tay dùng các vật dụng như nơm, đồ xúc để bắt cá
Lễ hội Phá Bàu phản ánh rõ đời sống của cư dân nông nghiệp canh tác lúa nước và nương rẫy của người dân nơi đây. Qua lễ hội, người Khmer ở Lộc Khánh cầu mong sự bình an, khỏe mạnh, mùa màng được bội thu, cây cối tốt tươi, vạn vật sinh sôi nảy nở.
Trong ngày diễn ra lễ hội đã thu hút đông đảo người dân trong khu vực tham gia. Ông Lâm Lốt, xã Lộc Khanh, phấn khởi cho biết: “Hồi xưa đã có phong tục như thế này rồi. Cái bàu, sông, suối là nơi tất cả anh em đi làm đồng, đi lao động để bắt cá theo sông, theo suối. Riêng cái bàu này hiện nay, địa phương không cho bắt cá để dành lại cho ngày hội. Ai dám bắt trước, già làng sẽ phạt con lợn. Hình thức phạt để răn đe bà con hiểu và giữ lại bàu dành cho những ngày này phá bàu đoàn kết với nhau".
Lễ hội nhằm tạo điều kiện giao lưu, sân chơi cho bà con, chia sẻ kinh nghiệm trong lao động sản xuất và gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc
Trong ngày đi lễ Phá Bàu, các gia đình chuẩn bị những vật dụng như nơm, gùi, đồ xúc cá, giỏ đựng, cơm ống, nước uống, canh thụt, cá nướng… Dưới bàu nước, đàn ông, phụ nữ và trẻ em nhanh tay dùng các vật dụng như nơm, đồ xúc để bắt cá. Ông Lâm Ôn, Trưởng ấp Sóc Lớn xã Lộc Khánh, chia sẻ: "Được nhà nước quan tâm, trong những ngày đầu năm mới, việc tổ chức Lễ hội Phá Bàu tạo không khí vui chơi cho bà con. Lễ hội còn giúp cho bà con có thêm món ăn trong gia đình, tạo điều kiện cho bà con giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm trong lao động sản xuất và gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc".
Năm 2019, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã công nhận Lễ hội Phá Bàu là Lễ hội phi vật thể cấp quốc gia
Phó Chủ tịch UBND xã Lộc Khánh Đoàn Quốc Ngữ cho biết: “Lễ hội Phá Bàu của đồng bào dân tộc Khmer có từ trước đến nay. Riêng xã Lộc Khánh đã cố gắng khôi phục, đến năm 2019, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã công nhận là Lễ hội phi vật thể cấp quốc gia. Sau khi được công nhận, địa phương đã giao lại việc tổ chức cho cộng đồng theo hình thức xã hội hóa, đến nay tổ chức được 3 năm. Nói chung, lễ hội ngày càng phát triển, thu hút đông đảo người dân địa phương cũng như người dân các địa phương xung quanh đến tham gia. Đây là nét truyền thống rất đặc sắc người Khmer ở địa phương".
Xã Lộc Khánh có gần 50% người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó cộng đồng người Khmer chiếm đa số, là nơi duy trì lễ hội từ trước cho đến nay. Vì vậy, để bảo tồn, phát huy di sản, chính quyền và nhân dân đã có các giải pháp bảo vệ. Hiện nay, huyện Lộc Ninh đã có phương án giữ lại các bàu nước để duy trì lễ hội. Đồng thời, tuyên truyền vận động bà con nhân dân bảo vệ các bàu nước, ngăn chặn trường hợp xâm hại, đánh bắt cá trái phép trong các bàu nước; thường xuyên bổ sung cá giống để phục vụ tốt hơn các hoạt động của lễ hội.
Hoạt động không chỉ là sự tôn vinh và khẳng định những giá trị lịch sử, văn hóa của Lễ hội Phá Bàu, mà còn là sự ghi nhận những nỗ lực của địa phương, ban ngành, các cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản của dân tộc nói chung, di sản ở tỉnh Bình Phước nói riêng./.
