Bản đồ dự báo mưa ngày 15/8/2017 trên địa bàn tỉnh Bình Phước.
Tuy nhiên, gió mùa tây nam cũng biến đổi theo thời gian, lúc suy yếu lúc mạnh lên. Trong mùa gió tây nam thịnh hành thường kèm theo những nhiễu động mạnh như hội tụ áp thấp, bão, gây mưa lớn. Một số hình thế thời tiết gây mưa lớn điển hình là hình thế gió mùa tây nam bộc phát, hình thế do dải hội tụ nhiệt đới khống chế và hình thế do bão khống chế.
Tổng lượng mưa bình quân 1.800 - 2.800 mm/năm
Tổng lượng mưa bình quân năm ở Bình Phước phổ biến từ 1.800 mm đến 2.800 mm. So với trung tâm mưa lớn nhất nước là Bắc Giang có tổng lượng mưa trung bình năm 4.800 mm và trung tâm mưa nhỏ nhất nước là tỉnh Bình Thuận với tổng lượng mưa trung bình năm 700 mm, thì Bình Phước là địa phương có lượng mưa thuộc loại trung bình so với sự phân bố mưa toàn quốc và là nơi có lượng mưa gần như cao nhất khu vực Đông Nam Bộ.
Tổng lượng mưa trung bình năm của Bình Phước tăng dần từ đông sang tây và từ nam ra bắc. Khu vực vùng núi cao là nơi có lượng mưa cao nhất, đạt từ 350 – 500 mm (huyện Bù Đốp; xã Đức Hạnh, Đắk Ơ và xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập; xã Bom Bo, Đắk Nhau, Thọ Sơn, Đồng Nai, Đoàn Kết, huyện Bù Đăng), sau đó đến khu vực đồi núi thấp và cuối cùng là khu vực đồng bằng trung du chuyển tiếp.
Lượng mưa phân bố không đều
Sự phân bố lượng mưa không đều là do địa hình tỉnh Bình Phước dốc dần từ bắc xuống nam và nghiêng dần từ đông sang tây. Phần phía đông bắc tỉnh là nơi chuyển tiếp cao nguyên Xnarô cao trên 950 m so với đồng bằng vùng Đông Nam Bộ, hướng núi tây bắc - đông nam vuông góc với hướng gió tây nam làm cho Bình Phước là nơi có lượng mưa lớn nhất khu vực miền Đông Nam Bộ.
Lượng mưa không những biến đổi theo không gian mà còn biến đổi theo thời gian một cách rõ rệt. Lượng mưa trung bình trong các tháng mùa khô và thời kỳ chuyển mùa đạt 25 - 100 mm, thấp hơn rất nhiều so với lượng mưa trung bình trong mùa khô, đạt 250 – 450 mm.
Lượng mưa giảm nhanh từ tháng 11 rồi tăng lại từ tháng 4. Trong các tháng 1 và 2, 12 và 3, 11 và 4 mưa gần như không biến động về lượng mà chỉ biến động về vùng mưa. Trong các tháng mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 9, phân bố mưa trên khu vực tỉnh có sự biến động mạnh về diện và lượng. Tháng 5, lượng mưa đạt 150 – 350 mm, đến tháng 9 đạt 300 – 500 mm.
Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5
Trên địa bàn tỉnh Bình Phước, mùa mưa bắt đầu từ tháng 5, tháng bắt đầu mùa mưa và kết thúc mùa mưa khá đồng nhất ở các khu vực. Tuy nhiên, cá biệt có thị xã Bình Long và huyện Hớn Quản, tháng bắt đầu mùa mưa thường chậm hơn 1 tháng so với các khu vực khác. Vào đầu mùa mưa, tổng lượng mưa tháng >100 m, chỉ tập trung ở khu vực vùng núi phía bắc. Mùa mưa bắt đầu khi có dấu hiệu của gió mùa tây nam.
Điều đáng chú ý là trong mùa mưa, do vị trí địa lý nên tỉnh chịu ảnh hưởng hầu hết các loại hình thời tiết nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới... Từ tháng 7 trở đi, không khí lạnh ở khu vực phía Bắc tràn xuống phía Nam, thời kỳ này nhiễu động nhiệt đới (bão, áp thấp nhiệt đới, dải hội tụ nhiệt đới) lùi dần về phía nam. Vì vậy, trong thời kỳ này các khu vực trong tỉnh chịu ảnh hưởng rìa phía nam hoặc chịu tác động trực tiếp của nhiễu động nhiệt đới và hệ quả là lượng mưa từ tháng 7 đến tháng 9 là những tháng có lượng mưa nhiều và lớn nhất trong năm.
Lượng mưa 5 tháng (từ tháng 5 đến tháng 10) chiếm 85 - 90% lượng mưa cả năm, tập trung nhiều nhất vào tháng 9, thường xảy ra dưới dạng mưa rào to, nặng hạt, nhưng nhanh tạnh. Tuy nhiên, vào những ngày ảnh hưởng của áp thấp thường có gió cấp 5, cấp 6 kèm theo mưa lớn. Hướng gió mùa tây nam và đôi khi có hướng tây tây nam và nam tây nam. Trong tháng 6, tháng 7 hoặc tháng 8 có khi từ 5 đến 6 ngày không có mưa (gọi là hạn Bà Chằng).
Mùa khô bắt đầu từ tháng 11
Mùa khô bắt đầu từ tháng 11 và kết thúc vào tháng 4 năm sau. Tổng lượng mưa các tháng trong mùa khô chỉ đạt 10 - 16% tổng lượng mưa năm. Nhìn chung mưa ít tập trung từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, tổng lượng mưa các tháng này chỉ đạt 2 - 4% tổng lượng mưa năm. Đặc biệt, tháng 1 - 2 ở một số năm không có mưa, thường ở những năm này lượng mưa tháng 12 thấp hơn nhiều so với trung bình cùng kỳ của nhiều năm.
Trung bình có 100 - 180 ngày mưa/năm
Trung bình hằng năm Bình Phước có 100 - 180 ngày mưa, so với số ngày mưa toàn quốc, các địa phương ở Bình Phước thuộc loại địa phương có số ngày mưa trung bình cao. Ở Bình Phước, tháng có tổng lượng mưa lớn là tháng 7, 8 và tháng 9, những tháng này cũng là những tháng có số ngày mưa lớn. Theo thống kê, ở Bình Phước, mưa nhiều tập trung vào năm 1986 - 1987, 1995 - 1998, 2000 - 2006, tổng lượng mưa năm >2.730 mm. Những năm có lượng mưa ít tập trung vào các năm 1985 - 1986, 2005 - 2007, tổng lượng mưa năm <1.800mm.
Cường độ mưa
Mỗi năm trên địa bàn tỉnh Bình Phước có 2 - 3% ngày mưa có lượng mưa ≥ 50mm (mưa to), trung bình có 0,1 - 0,3% số ngày có mưa ≥ 100 mm (mưa rất to).
Mưa lớn tập trung chủ yếu ở khu vực có địa hình đồi núi cao ở phía đông bắc tỉnh (huyện Bù Gia Mập, thị xã Phước Long và huyện Bù Đăng). Số ngày có cường độ mưa lớn tập trung vào tháng 7, 8, 9 là những tháng có tổng lượng mưa lớn nhất trong năm, sau đó là các tháng đầu và cuối mùa mưa./.
TT.THCB
