Việc triển khai chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) ở các tỉnh, thành vẫn còn gặp những vướng mắc nhất định, trong đó có Bình Phước. Điển hình nhất là việc phải tính toán tiền chi trả đến từng lô rừng một cách công bằng, chính xác với các hệ thống cơ sở dữ liệu khác. Phát triển phần mềm Tự động hóa chi trả dịch vụ môi trường rừng sẽ góp phần giải quyết vướng mắc nêu trên.
Phần mềm này được thiết kế trên 4 cơ sở chính. Một là, xem tất các yếu tố liên quan đến tiền chi trả DVMTR đến từng lô rừng, từng đối tượng thụ hưởng là trong một hệ thống và có mối quan hệ với nhau. Hai là, khi một yếu tố trong hệ thống thay đổi thì sẽ kéo theo sự thay đổi của những yếu tố khác. Ba là, tất cả những sự thay đổi đó phải được đặt trong một thể thống nhất theo quy định và phù hợp với thực tế chi trả DVMTR ở địa phương. Bốn là, cơ sở dữ liệu chính cho phần mềm này là bản đồ chi trả DVMTR được phân lập đến từng lô rừng.
Phần mềm được phát triển với mục tiêu chính là tự động hóa cập nhật cơ sở dữ liệu và tính toán tiền chi trả DVMTR đến từng lô rừng một cách chính xác, đồng bộ. Do đó, phải có các chức năng tự động hóa cập nhật dữ liệu và chức năng tự động hóa giải quyết đồng bộ mối quan hệ giữa các yếu tố trong hệ thống các yếu tố chi trả DVMTR. Cơ sở dữ liệu chính cho phần mềm này là bản đồ chi trả DVMTR, phân lập đến từng lô rừng và được biên tập trong Mapinfo 10.5. Vì vậy, cần phát triển các module tự động hóa cập nhật bản đồ DVMTR bằng MapBasic 10.5 để tích hợp với Mapinfo 10.5.
Để tự động hóa giải quyết đồng bộ các mối quan hệ giữa các yếu tố trong hệ thống với những yếu tố chi trả DVMTR cần phải xác định được mối quan hệ giữa các yếu tố, minh họa mối quan hệ này bằng các phương trình, thuật toán; chuyển thể những mối quan hệ, những phương trình, thuật toán thành những module chức năng; sắp xếp những module này thành một đồ án trong máy tính gọi là phần mềm Tự động hóa chi trả DVMTR tỉnh Bình Phước.
Phát triển phần mềm Tự động hóa chi trả DVMTR cần tiến hành theo 9 bước sau: Phân tích thực trạng chi trả DVMTR ở Bình Phước; phác thảo sơ đồ quan hệ giữa các yếu tố và trình tự các bước chi trả DVMT ở địa phương; xây dựng bản đồ chi trả DVMTR giả định; xác định những phần mềm hỗ trợ; kiến tạo các module chức năng; xây dựng cấu trúc phần mềm; chạy thử nghiệm; điều chỉnh phần mềm và cơ sở dữ liệu; tiếp tục chạy thử nghiệm cho đến khi đạt yêu cầu thì đóng gói và cài đặt cho người sử dụng.
Kết quả xây dựng phần mềm là tổng hợp của 71 module chức năng được phân thành 8 nhóm chức năng sau:
Nhóm tập tin: Giới thiệu mục tiêu, tác giả của phần mềm; mở file với những định dạng khác nhau đã có trong máy tính; tạo, copy thư mục, file; xem thuộc tính file, xem cây thư mục, file; tạo, định dạng file báo cáo; lưu file sang tên, vị trí khác; lưu giá trị thuộc tính của bản đồ sang định dạng Excel.
Nhóm biên tập: Kết nối, cho phép các chương trình ứng dụng khác chạy trong phần mềm này như: Word, Excel, Text, Statgraphics, Foxpro, Mapinfo, Mapbasic, Sql, ArcGis và Envi để khai thác cơ sở dữ liệu và biên tập kết quả đầu ra.
Nhóm dữ liệu: Hiển thị dữ liệu, cập nhật dữ liệu trực tiếp trên màn hình, chuẩn hóa dữ liệu, cài đặt lại dữ liệu gốc và xây dựng, lưu trữ hồ sơ lô rừng.
Nhóm tìm kiếm: Tìm kiếm các lô rừng thỏa mãn một điều kiện tìm kiếm (vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, chủ rừng, lưu vực, hệ số K tích hợp, đối tượng thụ hưởng); tìm kiếm các lô rừng thỏa mãn hai điều kiện tìm kiếm (vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên, vị trí địa lý và hệ số K, chủ rừng với đối tượng thụ hưởng... ); tìm kiếm theo nội dung chương trình.
Nhóm tính tiền thu DVMTR: Tính toán tổng số tiền thu, số tiền thu của mỗi đơn vị sử dụng DVMTR, xuất phiếu thu ở dạng Word và Excel cho mỗi đơn vị sử dụng DVMTR cho những loại DVMTR như: sản xuất thủy điện, sản xuất nước ngọt, sản xuất công nghiệp, các nguồn tài trợ, các dự án, dịch vụ rừng. Tính tổng nguồn thu, tổng giá trị mỗi loại dịch vụ theo từng lưu vực.
Nhóm tính tiền chi DVMTR: Tự động hóa xác định danh mục hiện trạng, nguồn gốc, quy hoạch cho các lô rừng. Duyệt các hệ số K thành phần mỗi lô rừng, trích hoạt động quỹ, trích dự dòng và xác định tổng nguồn chi trong năm. Xác định hệ số K tích hợp cho mỗi lô rừng, tổng số tiền được chi trả, tổng diện tích chi trả, giá chi trả bình quân, tiền chi trả cho mỗi lô rừng theo từng lưu vực. Xác định tổng số tiền chi, diện tích chi trả DVMTR cho các huyện, xã theo lưu vực; tạo và xuất kết quả sang dạng file Excel. Tự động hóa xác định danh mục chủ rừng, xác định tiền chi trả cho mỗi lô rừng theo chủ rừng và lưu vực, xuất kết quả sang Excel, tạo phiếu xuất dạng Word và Excel cho các chủ rừng. Kiểm tra sự tồn tại của lô rừng, đối tượng thụ hưởng; lập phiếu chi trả DVMTR dạng text, Word, Excel cho mỗi lô rừng, mỗi đối tượng thụ hưởng. Tự động hóa xác định các dự án đầu tư tái bảo vệ và phát triển rừng, tổng nguồn vốn đầu tư cho các dự án, cân đối đầu tư cho các dự án, lập phiếu chi dạng Word, Excel cho mỗi dự án.
Nhóm thống kê, trình duyệt web: Tự động hóa tổng hợp chi trả DVMTR về diện tích, tỷ lệ diện tích, tiền chi trả, tỷ lệ tiền chi trả theo hiện trạng rừng, quy hoạch ba loại rừng, hệ số K tích hợp, huyện, xã, chủ rừng, lưu vực, đối tượng thụ hưởng, hạng mục chi; xuất kết quả tổng hợp sang Excel; tạo và xuất biểu đồ sang Word. Tổng hợp, xuất kết quả tổng hợp các nguồn thu sang Excel.
Nhóm hướng dẫn: Tra cứu hệ thống văn bản quản lý nhà nước đối với chính sách chi trả DVMTR. Tra cứu nội dung hướng dẫn sử dụng phần mềm theo các chương, mục.
Phần mềm Tự động hóa chi trả DVMTR tỉnh Bình Phước có giao diện trực quan, dễ sử dụng, có khả năng: Tính toán tự động hóa tiền chi trả DVMTR đến từ lô rừng, từng đối tượng thụ hưởng. Cài đặt độc lập trên các máy tính, xử lý dữ liệu với khối lượng lớn, tốc độ nhanh, chính xác. Duyệt web và kết nối với các chương trình ứng dụng khác như: Mapinfo, MapBasic, Stagrphics, Excel, Word, ArvGIS, Envi. Đáp ứng được những yêu cầu cơ bản về chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, xây dựng hoàn chỉnh bản đồ chi trả DVMTR tỉnh Bình Phước. Vì vậy, triển khai ứng dụng phần mềm Tự động hóa này đến các đơn vị chủ rừng, các cơ quan quản lý chi trả DVMTR tỉnh Bình Phước sẽ mang lại nhiều hiệu quả thiết thực./.
