Xôi ngũ sắc của người Tày

 

Năm màu thể hiện trong xôi tượng trưng cho ngũ hành gồm: màu trắng (kim), xanh (mộc), đen (thủy), vàng (thổ), đỏ (hỏa), là 05 yếu tố vật chất tạo nên thế giới.

Cách tạo màu cho xôi ngũ sắc của người Tày cũng giống như người Nùng. Người Tày dùng quả gấc hoặc lá cơm đỏ tạo màu đỏ. Màu xanh dùng lá gừng, lá cơm xôi xanh hoặc vỏ bưởi, vỏ măng đắng đốt lấy tro ngâm với nước có pha chút vôi. Màu vàng dùng củ nghệ già giã lấy nước. Màu tím dùng lá cơm đen hoặc lá cây sau...

Trước khi nhuộm màu xôi, vo sạch gạo nếp rồi ngâm trong nước từ 6 - 8 giờ để hạt gạo có độ nở vừa phải. Gạo nấu xôi ngũ sắc là nếp nương, không lẫn gạo tẻ nấu sẽ ngon hơn. Gạo được chia ra thành 05 phần, mỗi phần tương ứng với một màu.

Khi đồ xôi, gạo ngâm màu nào dễ phai nhất được cho vào chõ đầu tiên, kế đến là các màu còn lại, màu trắng trên cùng. Có nơi bày thành bông hoa 05 cánh, mỗi cánh một màu; có nơi bày theo hình ruộng bậc thang, mỗi bậc một màu; có nơi dùng khuôn gỗ đóng thành tháp...