(CTTĐTBP) - Bình Phước có tổng diện tích và sản lượng điều chiếm khoảng 50% tổng diện tích và tổng sản lượng điều của cả nước, nên được xem là “thủ phủ điều” của Việt Nam. Tuy nhiên, tiềm năng khai thác sản xuất của ngành điều tỉnh vẫn còn khiêm tốn, cần phải đẩy mạnh nghiên cứu chuyển đổi số mô hình năng suất cao và xây dựng quy trình thâm canh cây điều ở Bình Phước.
Cần số hóa dữ liệu ngành điều
Theo Niên giám thống kê tỉnh Bình Phước năm 2019, tổng diện tích cây điều 137.373 ha (chiếm 19,98% tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh), trong đó diện tích thu hoạch là 133.960ha, phân bố trên 11 huyện thị trên địa bàn tỉnh và tổng sản lượng đạt 140.525 ha với năng suất bình quân trên diện tích thu hoạch là 1,05 tấn/ha. Những năm qua, tổng giá trị sản xuất ngành điều có tỷ trọng kinh tế chiếm khoảng 25% cơ cấu kinh tế của ngành nông nghiệp (tương đương với khoảng 5,8% cơ cấu kinh tế của tỉnh), chiếm một vị trí quan trọng trong nền kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, tổng diện tích sản xuất chiếm gần 20% diện tích tự nhiên của tỉnh mà tỷ trọng kinh tế chỉ chiếm khoảng 5,8% cơ cấu kinh tế của tỉnh, chứng tỏ tiềm năng sản xuất của ngành điều đã và đang khai thác ở mức rất khiêm tốn.
Cần nghiên cứu chuyển đổi số mô hình năng suất cao và xây dựng quy trình thâm canh cây điều ở Bình Phước
Để phát huy mạnh mẽ tiềm năng sản xuất của ngành điều, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành những chủ trương, chính sách, chương trình, kế hoạch để phát triển ngành điều giai đoạn 2020-2025 và tầm nhìn đến năm 2030. Trong đó, có những mục tiêu cụ thể: Áp dụng kỹ thuật để đạt năng suất bình quân 2,5 tấn/ha (gấp hơn hai lần so với năng suất bình quân hiện nay); có 50% diện tích được sản xuất theo đúng quy trình kỹ thuật; trồng xen đa canh khoảng 10.000ha...
Từ mục tiêu đề ra, tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành triển khai các giải pháp áp dụng biện pháp kỹ thuật để đưa năng suất điều bình quân lên 2,5 tấn/ha; hình thành các mô hình sản xuất điều theo quy trình chứng nhận; xây dựng các mô hình điều trình diễn; xây dựng cơ sở dữ liệu ngành điều... Muốn thực hiện được những nội dung này có hiệu quả và phù hợp với điều kiện địa phương, cần nghiên cứu từ những mô hình sản xuất trong thực tiễn, đặc biệt là những những mô hình có năng suất cao và bền vững. Cụ thể là về điều kiện tự nhiên (thổ nhưỡng, khí khậu, địa hình, thủy văn, nhiệt độ...); cấu trúc mô hình (giống, thuần loài, hỗn giao, mật độ, năm trồng, nông lâm kết hợp ...); vị trí địa lý, quy mô, phân bố, năng suất, sản lượng; sâu bệnh hại; mức đầu tư; phương thức canh tác, kỹ thuật thâm canh, công nghệ áp dụng; tổ chức sản xuất; sản phẩm, thị trường; chỉ dẫn địa lý; hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường...
Xét trên phạm vi toàn tỉnh, đây là một cơ sở dữ liệu lớn phải được số hóa thì mới đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu và quản lý. Mặt khác, khi có dữ liệu đã số hóa với thông tin phong phú, dung lượng lớn thì phải ứng dụng số hóa bằng những công nghệ số thông minh mới có khả năng tự động hóa cao, khai thác hết thông tin để lựa chọn ra những mô hình năng suất cao trình diễn và làm cơ sở cho việc xây dựng được quy trình thâm canh, đồng thời góp phần hoàn thiện cơ sở dữ liệu ngành điều. Toàn bộ việc số hóa dữ liệu, phát triển và ứng dụng công nghệ số này được xem là chuyển đổi số.
Hiện nay, Bình Phước là điểm sáng về ứng dụng công nghệ thông tin, có những chuyển biến mạnh mẽ về xây dựng chính quyền điện tử và đang từng bước xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Do đó, chuyển đổi số luôn là nhiệm vụ quan trọng của mỗi lĩnh vực kinh tế, xã hội trên địa bàn tỉnh, trong đó cần nghiên cứu chuyển đổi số mô hình năng suất cao và xây dựng quy trình thâm canh cây điều ở Bình Phước.
Để chọn ra mô hình điều năng suất cao, bền vững
Để chuyển đổi số mô hình sản xuất và xây dựng quy trình thâm canh điều ở Bình Phước, cần có những mục tiêu cụ thể, rõ ràng. Cụ thể như xây dựng được tiêu chí, chỉ tiêu phân loại mô hình sản xuất điều; phân loại được mô hình sản xuất; chuyển đổi số được những mô hình sản xuất điều (số hóa được dữ liệu mô hình sản xuất); phát triển được phần mềm quản lý mô hình sản xuất điều; lựa chọn được những mô hình sản xuất điều năng suất cao; xây dựng được những quy trình thâm canh điều cho năng suất cao ở Bình Phước.
Trong đó, về xây dựng tiêu chí, chỉ tiêu phân loại mô hình điều cần chú trọng vào các nội dung sau: Làm rõ tổng diện tích điều của tỉnh phân bố trên 11 huyện, thị xã, thành phố có điều kiện lập địa, cấu trúc mô hình, phương thức sản xuất, kỹ thuật canh tác, công nghệ áp dụng, năng suất, tính bền vững, điều kiện kinh tế, xã hội... khác nhau như thế nào, dẫn đến sẽ hình thành nên những mô hình sản xuất khác nhau.
Nếu tổ hợp tất cả những yếu tố này vào một mô hình sản xuất thì trên địa bàn tỉnh sẽ có số loại mô hình sản xuất là rất lớn (có thể lên tới hàng nghìn loại mô hình). Với số lượng mô hình lớn như vậy, không những không nghiên cứu hết được mà còn phức tạp về quản lý và tổ chức sản xuất trong thực tế. Vì vậy, để phân loại được mô hình sản xuất điều phù hợp, buộc phải xây dựng được bộ tiêu chí, chỉ tiêu phân loại mô hình sản xuất điều. Toàn bộ việc số hóa dữ liệu và ứng dụng số hóa dữ liệu này chính là chuyển đổi số trong nghiên cứu và được xem là mục tiêu cơ bản nhất mà nghiên cứu hướng đến.
Về lựa chọn những mô hình điều năng suất cao, cần lựa chọn mô hình đã khẳng định được những biện pháp kỹ thuật canh tác, công nghệ ứng dụng cho sản xuất và xây dựng những quy trình thâm canh điều ở Bình Phước cho năng suất cao, bền vững. Những mô hình này là đối tượng nghiên cứu để xây dựng nên những quy trình thâm canh phù hợp nhất với địa phương, đồng thời cũng là mô hình để trình diễn.
Từ những nội dung phân tích nêu trên, chuyển đổi số mô hình sản xuất và xây dựng quy trình thâm canh điều ở Bình Phước cần ứng dụng công nghệ thông tin để phân tích, số hóa dữ liệu, xây dựng phần mềm quản lý mô hình sản xuất điều (online, offline). Phần mềm này có khả năng tự động hóa cao, vừa xử lý chuyên môn sâu lại vừa kết nối trực quan và thân thiện với người sử dụng./.
