Tiếp theo sự thành công của cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, ngành Thống kê tiếp tục ứng dụng tối đa công nghệ thông tin trong tất cả các công đoạn của cuộc điều tra, từ chuẩn bị mạng lưới điều tra; lập bảng kê các đơn vị điều tra; thu thập thông tin; kiểm tra, nghiệm thu, xử lý số liệu đến công bố kết quả điều tra. Khâu thu thập thông tin áp dụng 2 hình thức: (1) sử dụng phiếu điện tử cài đặt tại thiết bị di động (CAPI) để thu thập thông tin của các hộ có hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản và (2) sử dụng phiếu trực tuyến trên trang Web để thu thập thông tin của trang trại và UBND xã.
Để triển khai thu thập thông tin tại địa bàn với khối lượng đơn vị lớn, áp dụng triệt để công nghệ thông tin, cần lưu ý những điểm sau:
Rà soát địa bàn, đơn vị điều tra.
Đây là công việc quan trọng của các cuộc điều tra, nhất là khi ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập thông tin. Nội dung của việc rà soát địa bàn và đơn vị điều tra nhằm cập nhật các thông tin của đơn vị điều tra, làm cơ sở cho việc triển khai thu thập thông tin.
Đối với hộ điều tra: Việc rà soát nhằm tiến hành bổ sung các hộ mới chuyển đến, tách hộ, hộ có hoạt động nông, lâm nghiệp và thủy sản; loại bỏ hộ chuyển đi, hộ không hoạt động nông, lâm nghiệp và thủy sản; thay đổi thông tin về chủ hộ sau thời điểm lập bảng kê.
Các hộ điều tra sau khi được rà soát, sẽ được Chi cục Thống kê cập nhật trên Trang điều hành tác nghiệp của cuộc điều tra, là căn cứ cho việc xác định phân chia đơn vị điều tra cho Điều tra viên (Điều tra viên chỉ điều tra các hộ được phân công trên thiết bị thông minh).
Đối với việc rà soát, cập nhật đơn vị điều tra là các trang trại, công việc được thực hiện nhằm xác định các cá nhân, hộ đạt các tiêu chuẩn về kinh tế trang trại quy định tại Thông tư số 02/2020/TT-BNNPTNT ngày 28/2/2020 và có kết quả sản xuất kinh doanh trong 12 tháng qua, tính từ 1/7/2019 đến 30/6/2020.
Việc rà soát, cập nhật các trang trại nhằm bổ sung trang trại mới đủ tiêu chí trang trại, trang trại được tách, ghép; loại bỏ trang trại không đủ tiêu chí; cập nhật thay đổi thông tin về chủ trang trại.
Những trang trại có thay đổi, sau khi được rà soát sẽ được Chi cục Thống kê cấp huyện cập nhật vào bảng kê trên Trang điều hành tác nghiệp của Cuộc điều tra, làm căn cứ cho việc phân chia đơn vị điều tra cho điều tra viên.
Việc rà soát, cập nhật các đơn vị điều tra phải đươc thực hiện xong trước giai đoạn thu thập thông tin tại địa bàn.
Triển khai thu thập thông tin tại địa bàn
Chuẩn bị địa bàn điều tra
Trước khi tiến hành điều tra, điều tra viên thực hiện các bước sau:
Bước 1: Kiểm tra lại thiết bị điều tra và thực hiện cài đặt chương trình điều tra
Đối với việc điều tra hộ, điều tra viên yêu cầu sử dụng thiết bị cài đặt hệ điều hành Androi. Đối với điều tra phiếu trang trại, điều tra viên nên sử dụng máy tính bảng hoặc máy tính xách tay (laptop) để thu thập thông tin tại các trang trại. Các thiết bị trên bắt buộc phải có kết nối internet để thực hiện tải và cài đặt chương trình “Điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ 2020” để sử dụng CAPI hoặc truy cập vào Trang điều hành tác nghiệp để sử dụng phiếu điều tra trực tuyến.
Điều tra viên được cung cấp tài khoản và mật khẩu. Tài khoản và mật khẩu chỉ sử dụng cho một thiết bị để đăng nhập và thu thập thông tin bằng CAPI[3]. Việc cung cấp tài khoản và mật khẩu do Chi cục Thống kê cấp huyện phụ trách. Trong quá trình điều tra, điều tra viên cần nhớ tài khoản và mật khẩu để truy cập vào thiết bị của mình.
Bước 2: Kiểm tra các đơn vị điều tra được phân công
Trước thời điểm thu thập thông tin 1/7/2020, điều tra viên sẽ nhận toàn bộ danh sách các đơn vị điều tra được phân công điều tra trên thiết bị di động. Điều tra viên cần kiểm tra thông tin của các đơn vị điều tra; trực tiếp tìm hiểu, nắm bắt địa bàn điều tra, liên hệ với chính quyền xã, thôn nếu ở không ở cùng địa bàn. Đối với các hộ điều tra chuyên sâu (hộ có số ký tự bắt đầu bằng chữ M, ví dụ M009), các trang trại, điều tra viên cần liên hệ trước với chủ hộ/chủ trang trại để hẹn thời gian sẽ đến thu thập thông tin tại hộ/trang trại; yêu cầu chủ hộ/chủ trang trại bố trí người nắm thông tin của đơn vị để trả lời câu hỏi.
Đối với thông tin phiếu trang trại, do có các thông tin về sản lượng, giá trị thành tiền nên điều tra viên cần nắm vững các kiến thức về tập quán sản xuất, tình hình sản xuất, thông tin về dịch bệnh, giá cả sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản trong 12 tháng qua của vùng để có nhận định sơ bộ đối với kết quả sản xuất của vùng.
Công tác thu thập thông tin tại địa bàn
Sự thành công của cuộc Điều tra phụ thuộc rất lớn vào công tác thu thập thông tin tại địa bàn. Theo quy định của Phương án điều tra, thời gian thu thập thông tin tại địa bàn diễn ra trong 20 ngày, từ ngày 01/7/2020 đến hết ngày 20/7/2020.
Như đã nói ở trên, Cuộc điều tra nông thôn, nông nghiệp giữa kỳ 2020 sử dụng thiết bị di động trong thu thập dữ liệu, do vậy các điều tra viên không sử dụng phiếu giấy để thu thập thông tin.
Sau đây là một số lưu ý khi thu thập thông tin bằng các hình thức:
(1) Sử dụng phiếu điện tử cài đặt tại thiết bị di động (CAPI) để thu thập thông tin của các hộ
Đối với phiếu CAPI, khi đến hộ, điều tra viên sử dụng thiết bị di động để ghi trực tiếp câu trả lời vào phiếu điều tra trên thiết bị. Thiết bị di động có hoặc không kết nối internet trong lúc phỏng vấn ghi phiếu nhưng cũng không ảnh hưởng đến dữ liệu thu thập.
Các thông tin của phiếu điều tra hộ sử dụng CAPI khi được điền thông tin sẽ được lưu trữ tạm thời trên thiết bị. Khi kết thúc phỏng vấn hộ, điều tra viên cần đồng bộ dữ liệu lên máy chủ của cuộc điều tra.
Trường hợp đang thu thập thông tin của phiếu hộ sử dụng CAPI, vì một lý do nào đó việc cung cấp thông tin tạm dừng, dữ liệu sẽ lưu trữ tạm thời trên thiết bị của điều tra viên, trong mục “Hộ chưa hoàn thành phỏng vấn”. Khi điều tra viên tiến hành phỏng vấn lại, sẽ mở mục hộ chưa hoàn thành phỏng vấn để điều tra tiếp.
Một số trường hợp cần lưu ý khi tiến hành phỏng vấn hộ
(i) Khi bắt đầu điều tra hộ trong danh sách, thiết bị sẽ yêu cầu xác nhận “hộ còn tại địa bàn” hay “hộ không còn tại địa bàn”. Điều tra viên lựa chọn một trong hai trường hợp trên. Nếu hộ đã chuyển đi cả hộ, điều tra viên cần chọn vào mục “hộ không còn tại địa bàn” trong thiết bị di động, hộ được lựa chọn sẽ không tiến hành thu thập thông tin;
(ii) Khi điều tra hộ trong danh sách, hộ không có thành viên nào tham gia sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản hoặc không có đất đai, vật nuôi, diện tích nuôi trồng thủy sản, điều tra viên vẫn tiếp tục phỏng vấn và ghi đầy đủ các thông tin của phiếu;
(iii) Nếu điều tra viên phát hiện trên địa bàn được giao có hộ không có trong danh sách nhưng vẫn có hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản. Trường hợp này điều tra viên không ghi hoặc điều tra những hộ không có trong danh sách;
(2) Sử dụng phiếu trực tuyến trên trang Web để thu thập thông tin của trang trại và UBND xã
Đối với phiếu điều tra trang trại, do cuộc điều tra áp dụng phiếu điều tra trực tuyến, nên nhất thiết khi thu thập thông tin của trang trại, thiết bị cần được kết nối mạng internet. Trong trường hợp vùng sâu, vùng xa không có kết nối internet, điều tra viên có thể sử dụng phiếu mẫu trên Trang điều hành tác nghiệp sử dụng điều tra, khi đến vùng có kết nối internet, thực hiện đổ (import) dữ liệu của trang trại đã điều tra vào phiếu trực tuyến. Dữ liệu từ phiếu sẽ trực tiếp đồng bộ vào máy chủ của Cuộc điều tra.
Một số trường hợp cần lưu ý khi tiến hành phỏng vấn trang trại
(i) Khi điều tra trang trại trong danh sách, nếu trang trại không còn tại địa bàn, điều tra viên cần báo lại cho giám sát viên cấp huyện được biết tình trạng của trang trại và không thực hiện phỏng vấn.
(ii) Khi điều tra trang trại trong danh sách, nếu trang trại không đủ quy mô và giá trị (phần X của phiếu không xếp trang trại vào loại nào), điều tra viên vẫn tiếp tục phỏng vấn tiếp các câu tiếp theo, không tự ý sửa chữa hoặc dừng thu thập thông tin.
(iii) Khi đến địa bàn điều tra, điều tra viên phát hiện trang trại có đủ quy mô theo tiêu chí nhưng không có trong danh sách trang trại trên địa bàn, điều tra viên cần thông báo cho Chi cục Thống kê cấp huyện trực tiếp để theo dõi, không tự điều tra các trang trại này.
(iv) Trong một số trường hợp, chủ trang trại có thể vừa là chủ hộ tại địa bàn điều tra hộ. Điều tra viên vẫn thực hiện điều tra hai loại phiếu, các thông tin của trang trại và hộ có thể trùng hoặc khác nhau.
Kiểm tra thông tin, tiến độ và nghiệm thu phiếu điều tra
Phiếu điều tra điện tử và phiếu điều tra trực tuyến được thiết kế kèm theo các thông báo logic về tình trạng số liệu theo từng câu hỏi. Thông tin cảnh báo sẽ yêu cầu điều tra viên xác minh số liệu (có/không hoặc đúng/nhập lại); thông tin lỗi khi điều tra viên ghi câu trả lời sai hoặc câu hỏi không có thông tin. Khi thực hiện thu thập thông tin, các lỗi hoặc cảnh báo của các câu hỏi được thông báo ngay trên phiếu khi đối tượng điều tra trả lời các thông tin, hiện các thông tin tùy theo tình trạng của thông tin (thông tin cảnh báo hoặc thông tin lỗi).
Cuối mỗi ngày điều tra, điều tra viên cần kiểm tra lại các thông tin của đơn vị điều tra và theo dõi tiến độ điều tra của mình trên thiết bị. Điều tra viên vẫn tiếp tục hoàn thiện, sửa chữa các thông tin trong phiếu cho đến khi kết thúc giai đoạn thu thập thông tin.
Phiếu điều tra được nghiệm thu về số lượng ngay trên thiết bị sau khi điều tra viên đồng bộ (gửi) dữ liệu (đối với phiếu hộ) hoặc ngay sau khi hoàn thành xong phiếu điều tra trang trại. Việc đồng bộ dữ liệu hộ, hoàn thành phiếu trang trại chỉ thực hiện được khi thiết bị di động có kết nối internet.
Phiếu điều tra chỉ thực hiện nghiệm thu về chất lượng sau khi các phiếu điều tra có thông tin về các logic của phiếu điều tra (các thông tin cảnh báo có câu trả lời hoặc phiếu không còn lỗi).
Điều tra viên cần kiểm tra việc đồng bộ dữ liệu và thực hiện lưu trữ phiếu hỏi và chương trình trên thiết bị di động đến ngày 15/8/2020 đối với phiếu hộ (không được xóa dữ liệu và phần mềm trên thiết bị).
Hỗ trợ điều tra viên
Để hỗ trợ điều tra viên trong việc tìm hiểu thông tin về các câu hỏi và hướng dẫn sử dụng chương trình, cùng với việc tra cứu từ tài liệu in sẵn, điều tra viên có thể tìm hiểu thông qua chức năng “Hướng dẫn” được cài đặt trên chương trình CAPI hoặc chức năng “Hướng dẫn sử dụng” trên trang WEB cài đặt phiếu điều tra trực tuyến.
Trong quá trình phỏng vấn, các câu hỏi trên phiếu điện tử có các giải thích ngắn gọn về câu hỏi ở góc phải màn hình. Điều tra viên có thể tham khảo nhanh trong quá trình phỏng vấn./.
Đỗ Thị Thu Hà
Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê Nông, lâm nghiệp và Thủy sản - TCTK
