Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) cấp địa phương (Provincial Innovation Index - PII) là bộ chỉ số tổng hợp duy nhất hiện nay cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội (KT - XH) dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) của từng địa phương. Việc xây dựng chỉ số PII của Việt Nam được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đánh giá rất cao. Việt Nam là một trong 5 quốc gia trên thế giới xây dựng thành công chỉ số này.
Thước đo về đổi mới sáng tạo
Cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, từ năm 2017, Chính phủ đã sử dụng Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) toàn cầu (GII - Global Innovation Index) do WIPO công bố hằng năm như một công cụ quan trọng để nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu về ĐMST của Việt Nam và từ đó đưa ra các giải pháp, biện pháp chính sách phù hợp. Những năm qua, kết quả chỉ số GII của Việt Nam luôn có sự cải thiện tích cực. Năm 2024, Việt Nam có thứ hạng GII là 44, tăng 2 bậc so với năm 2023. Trong 11 năm qua, tính từ năm 2013, thứ hạng GII của Việt Nam tăng 32 bậc (từ vị trí 76 lên 44). Theo WIPO, trong 14 năm liền Việt Nam luôn có kết quả ĐMST cao hơn so với mức độ phát triển cho thấy hiệu quả của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ trong việc chuyển các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra phát triển KT-XH.
Bộ KH&CN là cơ quan được Chính phủ giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ĐMST, đồng thời giao làm đầu mối kết nối với WIPO và các tổ chức quốc tế và điều phối các bộ, ngành, địa phương trong nước để theo dõi, cải thiện kết quả chỉ số GII của Việt Nam từ năm 2017 đến nay. Bộ KH&CN đã nghiên cứu, tìm hiểu, tiếp thu, làm chủ từ phương pháp luận đến các công cụ, kỹ thuật phân tích, tính toán cho một chỉ số tổng hợp về hoạt động ĐMST.
Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 05/01/2024 của Chỉnh phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2024, Bộ KH&CN đã triển khai các bước xây dựng PII 2024 theo đúng chuẩn mực quốc tế cũng như theo đúng quy trình đã triển khai thành công năm 2023.
Bảng công bố chỉ số PII năm 2024
Khung chỉ số PII 2024 được rà soát, điều chỉnh trên cơ sở khuyến nghị của chuyên gia quốc tế độc lập do WIPO giới thiệu đánh giá kết quả PII 2023 và căn cứ hiện trạng dữ liệu, bối cảnh thực tiễn, đặc điểm của các địa phương.
Chỉ số PII năm 2024 có 52 chỉ số thành phần, chia làm 7 trụ cột. Năm trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT-XH dựa trên KH,CN&ĐMST gồm: Thể chế; Vốn con người và Nghiên cứu và Phát triển; Cơ sở hạ tầng; Trình độ phát triển của thị trường; Trình độ phát triển của doanh nghiệp. Hai trụ cột đầu ra phản ánh kết quả tác động của KH,CN&ĐMST vào phát triển KT-XH gồm: Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ; Tác động.
Dữ liệu phục vụ xây dựng PII 2024 được thu thập từ hai nguồn chính từ số liệu thống kê, quản lý nhà nước được công bố chính thức từ các Bộ, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức ở trung ương (có 39/52 chỉ số) và nguồn do các địa phương thu thập, cung cấp (có 13/52 chỉ số).
Bình Phước mức tăng chỉ số PII cao trong vùng Đông Nam Bộ
Năm 2024, các địa phương vùng Đông Nam bộ đã vượt qua các địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng để có điểm trung bình cao nhất trong 6 vùng KT-XH với 43.10 điểm. Các địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng có điểm trung bình cao thứ hai, đạt 42.77 điểm, tiếp đến là các địa phương vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung với 35.64 điểm và Đồng bằng sông Cửu Long với 33.69 điểm. Hai vùng Trung du và miền núi phía Bắc và Tây Nguyên tiếp tục có điểm số thấp nhất, lần lượt là 32.03 điểm và 31.60 điểm.
Hội nghị triển khai Bộ chỉ số PII của tỉnh Bình Phước do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Phước tổ chức ngày 14-18-2024
Trong đó, Bình Phước là tỉnh trong Khu vực Đồng Nam Bộ có mức nhảy bậc cao. Cụ thể, năm 2023, tỉnh Bình Phước được Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá ở vị trí thứ 34/63 tỉnh, thành phố trong cả nước với 5 điểm mạnh và 5 điểm yếu; đứng thứ 5/6 tỉnh trong vùng Đông Nam Bộ. Năm 2024, Bình Phước đã tăng vượt 7 bậc so với năm 2023, với số điểm là 35,36 đứng thứ 27/64 tỉnh, thành trong cả nước.
Việc so sánh trực tiếp về thứ hạng giữa các địa phương chỉ mang tính tương đối, không phải là mục đích chính của PII bởi mỗi địa phương có các điều kiện, đặc điểm khác nhau và có định hướng phát triển khác nhau. Chỉ số PII cung cấp căn cứ khoa học và các minh chứng về điểm mạnh, điểm yếu, về các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để phát triển KT - XH dựa trên KH,CN&ĐMST của từng địa phương, qua đó giúp lãnh đạo của địa phương xác định, lựa chọn các chủ trương, các định hướng, giải pháp phù hợp cho phát triển kinh tế xã hội của địa phương, cũng chính là để thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Hạnh Nguyên
Trung tâm khcn
